Gürcüstanda ifadə azadlığını məhdudlaşdıracağı və vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarını sıxışdıracağı iddiası ilə on minlərlə insanın iştirak etdiyi aksiyalar fonunda, Parlamentdə çoxluqla təmsil olunan hakim "Gürcü Arzusu" partiyası "Xarici Təsirin Şəffaflığı Haqqında" qanunu qəbul edib.

Aktual.ge xəbər verir ki, on minlərlə etirazçı, QHT-lər və müxalifət partiyalarının "Rus qanunu" olaraq adlandırdığı "Xarici Təsirin Şəffaflığı Haqqında" qanun layihəsi 4 iyun tarixindən etibarən qüvvəyə minib və bu qanun artıq Gürcüstanın "Qanunvericilik qəzeti"ndə dərc olunub.

Bəs "Xarici Təsirin Şəffaflığı Haqqında" qanun nədir və nələri nəzərdə tutur?

Aktual.ge xəbər portalının əməkdaşı, jurnalist Salo Salahlı bu qanunu tam tərcümə edib.

Maddə 1. Qanunun məqsədi və əhatə dairəsi

1. Xarici təsirin şəffaflığını təmin etmək məqsədilə bu qanun, subyektin xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyatını və həmin təşkilatın fəaliyyətinin şəffaflığı ilə bağlı digər məsələləri tənzimləyir. Bu qanun, xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyatdan keçmiş subyektin fəaliyyətini məhdudlaşdırmır.

Maddə 2. Xarici Dövlətin Maraqlarını Həyata Keçirən Təşkilat

Bu qanuna əsasən, xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat aşağıdakıları əhatə edir:

a) Gürcüstanın "İdman haqqında" Qanunu ilə nəzərdə tutulmuş Gürcüstan Milli İdman Federasiyası olmayan, inzibati orqan tərəfindən təsis edilməyən qeyri-sahibkar (qeyri-kommersiya) hüquqi şəxs və ya “İnsan qanının və onun komponentlərinin keyfiyyəti və təhlükəsizliyi haqqında” Gürcüstan qanunu ilə nəzərdə tutulmuş və təqvim ili ərzində əldə edilən ümumi gəlirin 20%-dən çoxunun mənbəyi xarici dövlət olan qan müəssisəsi;

b) Təqvim ili ərzində əldə edilən ümumi qeyri-kommersiya gəlirinin 20%-dən çoxunun mənbəyi xarici dövlət olan və “Yayım haqqında” Gürcüstan Qanunu ilə nəzərdə tutulmuş yayımçı;

c) Gürcüstanda fəaliyyət göstərən kütləvi informasiya vasitəsinə təkbaşına və ya başqaları ilə birgə sahib olan və təqvim ili ərzində əldə etdiyi ümumi qeyri-kommersiya gəlirinin 20%-dən çoxunun mənbəyi xarici dövlət olan hüquqi şəxs;

d) Gürcüstanın dövlət dilində kütləvi informasiya yayan internet mediası üçün nəzərdə tutulmuş internet domeninə və/və ya internet hostinqinə təkbaşına və ya başqaları ilə birgə sahib olan və/və ya ondan istifadə edən və təqvim ili ərzində əldə edilən ümumi qeyri-kommersiya gəlirinin 20%-dən çoxunun mənbəyi xarici dövlət olan hüquqi şəxs.

2. Bu maddənin məqsədləri üçün gəlir, pul şəklində və ya əmlak dəyəri olan digər maddi vasitələrlə (hər hansı daşınar və ya daşınmaz əmlak) əldə edilə bilər. Pul şəklində olmayan gəlirin dəyəri bazar qiyməti ilə hesablanır.

3. Bu maddənin birinci bəndinin məqsədləri üçün hesab edilir ki, müvafiq subyekt gəlir əldə edibsə, ona pul vəsaiti verilibsə və ya o, əmlak dəyəri olan digər maddi vasitələrin (hər hansı daşınar və ya daşınmaz əmlakın) mülkiyyətçisi və ya istifadəçisi olubsa.

4. Bu maddənin birinci bəndinin məqsədləri üçün müvafiq subyektin əldə etdiyi gəlirin mənbəyinin xarici dövlət olduğu hesab edilir, əgər:

a) Sözügedən subyekt birbaşa və ya dolayı yolla xarici dövlətdən gəlir əldə etmişdirsə;

b) Sözügedən subyekt birbaşa və ya dolayı yolla xarici dövlətdən birbaşa və ya dolayı yolla gəlir əldə etmiş hüquqi şəxsdən gəlir əldə etmişdirsə;

c) Göstərilən gəlirin mənbəyi müəyyən edilməmişdirsə.

Maddə 3. Xarici güc

Bu qanunun məqsədləri üçün xarici güc:

1. Xarici dövlətin hökumət sisteminin tərkibində olan subyekt;
2. Gürcüstan vətəndaşı olmayan fiziki şəxs;

g) Gürcüstan qanunvericiliyi əsasında müəyyən edilməyən hüquqi şəxs;

            d) Xarici dövlətin hüququna və/və ya beynəlxalq hüquq əsasında yaradılan təşkilati birlik (o cümlədən fond, assosiasiya, korporasiya, ittifaq, digər tipli təşkilat) və ya şəxslərin birliyinin digər növləri.

Maddə 4. Subyektin xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata alınması

1. Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat üçün bu qanunun 2-ci maddəsində müəyyən edilmiş meyarlara cavab verən subyekt, yanvar ayında Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyinin idarəetmə sahəsində fəaliyyət göstərən publik hüquqi şəxsə hesabat verməyə borcludur. Bu halda, agentlik 2 iş günü ərzində sözügedən subyektin müvafiq internet saytına girişini təmin etməyə borcludur ki, o, xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata alınması üçün ərizəni Gürcüstanın Ədliyyə naziri tərəfindən müəyyən edilmiş formada elektron qaydada doldura bilsin və onu agentliyə təqdim etsin.
2. Subyekt bu maddənin birinci bəndində nəzərdə tutulmuş müvafiq internet saytına daxil olduqdan sonra 10 iş günü müddətində Gürcüstanın Ədliyyə naziri tərəfindən müəyyən edilmiş formada, yəni elektron formada doldurmağa və agentliyə təqdim etməyə borcludur.
3. Ərizənin müəllifi ərizəsində aşağıdakı məlumatları, maliyyə bəyannaməsini (əgər varsa) əks etdirməyə borcludur:
4. Ərizə müəllifinin şəxsi identifikasiya məlumatları;
5. Ərizə müəllifinin yaşayış yerinin ünvanı;

g) Ərizə müəllifinin internet saytının ünvanı;

d) Ərizə müəllifinin əvvəlki təqvim ili ərzində aldığı hər hansı məbləğin və əmlak dəyərinin mənbəyi, miqdarı və məqsədi haqqında məlumat;

e) Ərizə müəllifinin əvvəlki təqvim ili ərzində xərclədiyi hər hansı məbləğin miqdarı və məqsədi haqqında məlumat;

f) Ərizənin doldurulma tarixi.

4. Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyətli şəxs ərizəni agentliyə təqdim etdikdən sonra 30 iş günü müddətində sözügedən ərizəni araşdırıb öyrənməyə borcludur.

Bu məqsədlə həmin şəxsin qanuna uyğun olaraq zəruri məlumatları, o cümlədən “Fərdi məlumatların mühafizəsi haqqında” Gürcüstan Qanununun 3-cü maddəsinin “b” yarımbəndində nəzərdə tutulmuş məlumatları, digər şəxsi məlumatları və sirri (Gürcüstan qanunvericiliyi ilə nəzərdə tutulmuş dövlət sirri istisna olmaqla) ehtiva edən məlumatları tapmaq hüququ vardır. Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyətli şəxsin təqdim etmək üçün tələb etdiyi özlərində olan məlumatları həmin şəxslər, orqanlar, təşkilatlar, qurumlar dərhal təqdim etməyə borcludurlar. Ərizənin müəllifi bu qanunun 2-ci maddəsində xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat üçün müəyyən edilmiş meyarlara cavab verdikdə və ərizə düzgün və tam doldurulduqda, Agentlik ərizənin müəllifini ona müraciət etdikdən sonra 30 iş günü müddətində xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata almağa və xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilatların reyestrində qeydiyyata almağa borcludur. Ərizə səhv və/və ya natamam doldurulduqda, agentlik səhvin aradan qaldırılması üçün ərizə müəllifinə 10 iş günü müddətində vaxt təyin edəcək. Ərizənin müəllifi bu müddət ərzində qüsuru aradan qaldırmağa borcludur. Ərizənin müəllifi bu qanunun 2-ci maddəsində xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat üçün müəyyən edilmiş meyarlara cavab verdikdə, agentlik qeyd olunan müddət bitdikdən sonra 5 iş günü ərzində ərizə müəllifini xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata almağa və xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilatların reyestrində qeyd etməyə borcludur.

5) Subyektin xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata alınmasına və xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilatların reyestrində qeydiyyata alınmasına görə rüsum ödənilmir.

6. Subyektin xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata alınması və xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilatların qeydiyyata alınması qaydalarını, habelə ərizə formasını Gürcüstanın ədliyyə naziri müəyyən edir.

Maddə 5. Ərizənin, digər müvafiq sənədlərin və xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilatların reyestrinin açıqlığının təmin edilməsi

1. Bu qanunun 4-cü maddəsinin birinci abzasında nəzərdə tutulmuş ərizə və bəyanat açıqdır. Agentlik subyekti xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata aldıqdan sonra həmin subyektin agentliyə təqdim etdiyi ərizəni, bu qanunun 4-cü maddəsinin birinci abzasında nəzərdə tutulmuş bəyanatı, mövcud olduğu halda qeyd olunan subyektin qüvvədə olan nizamnaməsi, digər təsis sənədləri və subyekt haqqında ictimai reyestrdən sonuncu çıxarışın müvafiq internet saytında yerləşdirilməsi və ictimaiyyətə açıqlılığını təmin etməyə borcludur.
2. Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilatların reyestrinə daxil edilmiş məlumatlar açıqdır. Agentlik onun müvafiq internet saytında yerləşdirilməsini və ictimaiyyət üçün açıq olmasını təmin etməyə borcludur.

Maddə 6. İllik maliyyə bəyannaməsi

1. Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata alınmış subyekt maliyyə bəyannaməsini həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyatdan keçdiyi hər növbəti ilin yanvarında Gürcüstanın Ədliyyə naziri tərəfindən müəyyən edilmiş elektron formanı doldurmaq və maliyyə bəyannaməsini agentliyə təqdim etməyə borcludur. Bu subyekt həmin maliyyə bəyannaməsində bu qanunun 4-cü maddəsinin 3-cü bəndində nəzərdə tutulmuş agentliyə təqdim edildiyi ildən əvvəlki il üzrə məlumatları (əgər varsa) düzgün və tam əks etdirməlidir. Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyətli şəxs həmin maliyyə bəyannaməsini agentliyə təqdim etdikdən sonra 30 iş günü ərzində bu maliyyə bəyannaməsini yoxlamalı və öyrənməlidir. Bu məqsədlə həmin şəxsin qanuna uyğun olaraq zəruri məlumatları, o cümlədən “Fərdi məlumatların mühafizəsi haqqında” Gürcüstan Qanununun 3-cü maddəsinin “b” yarımbəndində nəzərdə tutulmuş məlumatları, digər şəxsi və məxfi məlumatları (Gürcüstan qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş dövlət sirri istisna olmaqla) axtarmaq hüququna malikdir. Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən təyin olunmuş səlahiyyətli şəxs tərəfindən tələb edilən məlumatları həmin şəxslər, orqanlar, təşkilatlar, idarələr dərhal təqdim etməyə borcludurlar. Sözügedən maliyyə bəyannaməsi səhv və/və ya natamam doldurularsa, agentlik onu təqdim edən quruma xətanın aradan qaldırılması üçün 10 iş günü ərzində müddət təyin edir. Qeyd olunan subyekt bu müddət ərzində qüsuru aradan qaldırmağa borcludur.
2. Bu maddənin birinci abzasında nəzərdə tutulmuş maliyyə bəyannaməsi və orada əks olunan məlumatlar açıqdır. Agentlik qeyd olunan maliyyə bəyannaməsinin müvafiq internet saytında yerləşdirilməsini və ictimaiyyətə açıqlılığını dərhal təmin etməyə borcludur.
3. Bu maddədə nəzərdə tutulmuş maliyyə bəyannaməsinin təqdim edilməsi qaydası, habelə göstərilən maliyyə bəyannaməsinin forması Gürcüstanın ədliyyə naziri tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 7. Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata alınmış subyektin qeydiyyatının ləğvi

1. Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyatdan keçmiş və əvvəlki təqvim ilinin məlumatlarına görə, bu qanununun 2-ci maddəsinə əsasən xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat üçün müəyyən edilmiş meyarlara artıq cavab verməyən subyekt bu qanunun 6-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş maliyyə bəyannaməsi agentliyə təqdim edilərkən əsaslandırılmış yazılı ərizə ilə Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyinə müraciət etmək və onun xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyatının ləğvini tələb etmək hüququna malikdir. Bu halda Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyətli şəxs qeyd olunan məsələnin düzgün araşdırılması və öyrənilməsi əsasında 30 iş günü müddətində müvafiq qərar qəbul edir.

Bu məqsədlə Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyətli şəxs qanuna uyğun olaraq zəruri məlumatları, o cümlədən Gürcüstan Qanununun 3-cü maddəsinin “b” yarımbəndində nəzərdə tutulmuş məlumatları, digər şəxsi və sirri ehtiva edən (Gürcüstan qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla) məlumatları axtarmaq hüququna malikdir. Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən təyin olunmuş səlahiyyətli şəxs tərəfindən tələb edilən məlumatları həmin şəxslər, orqanlar, təşkilatlar, idarələr dərhal təqdim etməyə borcludurlar.

1. Subyektin xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyatının ləğvi haqqında qərar qəbul edildikdə, agentlik həmin subyekti dərhal xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilatların reyestrindən çıxarmağa və həmin subyekt haqqında bu qanuna uyğun olaraq əvvəllər açıqlanan məlumat və sənədləri müvafiq internet saytından silməyə borcludur.
2.  Bu maddənin 2-ci bəndində nəzərdə tutulmuş qərar açıqdır və müvafiq internet saytında dərc olunur.
3. Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata alınmış şəxsin qeydiyyatının ləğv edilməsi qaydası Gürcüstanın Ədliyyə naziri tərəfindən müəyyən edilir.

Maddə 8. Monitorinq

1. Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilatı müəyyən etmək və ya bu qanunun tələblərindən hər hansı birinin yerinə yetirildiyini yoxlamaq üçün, Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyətli şəxs istənilən vaxt monitorinq aparmaq hüququna malikdir.( məsələnin düzgün araşdırılması və öyrənilməsi)
2. Monitorinqin başlanması üçün əsaslar aşağıdakılardır:

1. Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyətli şəxsin qərarı;
2. Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən konkret təşkilatla bağlı müvafiq məlumatları özündə əks etdirən Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyinə təqdim edilmiş yazılı bəyanat.

1. Monitorinqi həyata keçirmək üçün Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyət verilmiş şəxs qanunla müəyyən edilmiş qaydada zəruri məlumatları, o cümlədən Gürcüstanın "Fərdi məlumatların mühafizəsi haqqında" qanunun 3-cü maddəsinin “b” yarımbəndində nəzərdə tutulmuş məlumatları sirləri (Gürcüstan qanunvericiliyinə uyğun olaraq təqdim edilən dövlət sirrini ehtiva edən məlumatlar istisna olmaqla) axtarmaq hüququna malikdir. Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən təyin olunmuş səlahiyyətli şəxs tərəfindən tələb edilən məlumatları həmin şəxslər, orqanlar, təşkilatlar, idarələr dərhal təqdim etməyə borcludurlar.
2. Eyni təşkilata yalnız 6 ayda bir dəfə monitorinq həyata keçirmək olar.
3. Monitorinq nəticəsində subyektin bu qanunun 2-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat üçün müəyyən edilmiş meyarlara cavab verməsi aşkar olunarsa, lakin o, xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyatdan keçməkdən yayınıbsa, agentlik Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyətli şəxsin müraciəti əsasında sözügedən subyekt xarici gücün maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata alır. Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata düşmək həmin subyekti bu qanunun 9-cu maddəsinin birinci abzasında nəzərdə tutulmuş məsuliyyətdən azad etmir. Bu halda qeyd olunan subyekt bu qanunun tələblərinə uyğun olaraq 10 iş günü müddətində ərizəni doldurub agentliyə təqdim etməyə borcludur.
4. Monitorinq qaydalarını Gürcüstanın Ədliyyə naziri müəyyən edir.

Maddə 9. Məsuliyyət və məhkəmə məsələləri

1. Xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyatdan yayınma və ya bu Qanunun 6-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş maliyyə bəyannaməsini həmin maddə ilə müəyyən edilmiş müddətdə təqdim etməmə - 25 000 lari məbləğində cərimə ilə nəticələnir.
2. Bu Qanunun 4-cü maddəsinin 2-ci bəndinin tələblərinin yerinə yetirilməməsinə, bu Qanunun 4-cü maddəsinin 4-cü bəndində və ya 6-cı maddəsinin 1-ci bəndində nəzərdə tutulmuş qüsurun aradan qaldırılması öhdəliyinin yerinə yetirilməməsi və ya bu qanunun 8-ci maddəsinin 5-ci bəndi ilə müəyyən edilmiş ərizənin doldurulması və təqdim edilməsi öhdəliyinin yerinə yetirilməməsi - 10 000 lari məbləğində cərimə ilə nəticələnir.
3. Bu maddənin 2-ci bəndində nəzərdə tutulmuş əməlin sonuncu inzibati cərimə tətbiq edildiyi gündən 1 ay müddətində davam etdirilməsi - 20 000 lari məbləğində cərimə ilə nəticələnir.
4. Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən bu qanuna uyğun olaraq səlahiyyətli şəxs tərəfindən tələb olunan məlumatın təqdim edilməməsi 5000 lari məbləğində cərimə ilə nəticələnir.
5.  Gürcüstan Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən səlahiyyətli şəxs bu maddədə nəzərdə tutulmuş inzibati xəta haqqında işə baxır, inzibati xəta haqqında protokol tərtib edir və qanunu pozan şəxsə müvafiq inzibati cərimə tətbiq edir. Sözügedən inzibati xəta törədildikdə, icraat Gürcüstanın İnzibati Xətalar Məcəlləsinə və digər müvafiq qanunvericilik aktlarına uyğun olaraq həyata keçirilir.
6. Bu maddədə nəzərdə tutulmuş məsuliyyəti müvafiq subyektin üzərinə qoyulması onu bu qanunun tələblərini yerinə yetirməkdən azad etmir.
7. Bu maddədə nəzərdə tutulmuş müvafiq inzibati xətanı törətmiş şəxs yalnız sözügedən inzibati xəta törədildikdən sonra 6 il ərzində məsuliyyətə cəlb edilə bilər.
8. Bu qanun əsasında və/və ya bu qanunda nəzərdə tutulmuş tabeliyində olan normativ xarakterli akt əsasında qəbul edilmiş hüquqi aktdan şikayət onun fəaliyyətinə xitam vermir.
9. Bu qanun əsasında və/və ya bu qanunla nəzərdə tutulmuş tabeliyində olan normativ akt əsasında verilmiş hüquqi akta görə şikayət yazılması onun fəaliyyətini dayandırmır.

Maddə 10. Keçid müddəaları

1. Bu bənd qüvvəyə mindiyi gündən 60 gün ərzində:

a) müvafiq orqanlar/vəzifəli şəxslər bu qanunun həyata keçirilməsi üçün zəruri olan normativ aktları alsınlar/qəbul etsinlər və müvafiq normativ hüquqi aktların bu qanuna uyğunluğunu təmin etsinlər;

b) Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyi və Agentlik bu qanunun həyata keçirilməsi üçün zəruri olan ilkin maddi-texniki və digər tədbirləri həyata keçirsinlər.

1. Bu qanunun 2-ci maddəsinin birinci bəndində nəzərdə tutulmuş, 2023-cü ilin məlumatlarına əsasən, xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat üçün həmin maddə ilə müəyyən edilmiş meyarlara cavab verən subyekt, bu bəndin qüvvəyə mindiyi gündən 1 ay müddətində Agentliyin publik hüquqi şəxsi - Ədliyyə Evi vasitəsilə xarici dövlətin maraqlarını həyata keçirən təşkilat kimi qeydiyyata alınmaq üçün yazılı ərizə təqdim etməyə borcludur. Bundan sonra bu qanunun 4-cü maddəsində göstərilən prosedurlar həyata keçirilir.

Maddə 11. Qanunun qüvvəyə minməsi

1. Bu qanun, bu qanunun 1-9-cu maddələri və 10-cu maddəsinin 2-ci bəndi istisna olmaqla, dərc edildikdən dərhal sonra qüvvəyə minir.

2. Bu qanunun 1-9-cu maddələri və 10-cu maddəsinin 2-ci bəndi dərc edildiyi gündən 60-cı günü qüvvəyə minir.